Doorheen de jaren ontwikkelde De vierkante kilometer haar eigen aanpak en filosofie. Waarom we sommige specifieke woorden hanteren, is dan ook niet toevallig. Deze pagina legt voor jou enkele kernconcepten uit.
De Historian in residence, Tina De Gendt, heeft geen vaste stek in de buurt, zoals een artist in residence soms wel een atelier heeft. De eerste maanden van haar residentie vind je Tina op straat, op wandel met buurtbewoners, groepen, organisaties en scholen.
Met de vierkante kilometer in de Poortwijken van Gent wordt het gekende historisch verhaal van een wijk niet zomaar te boek gesteld of verder uitgediept. We schrijven geen 'Het Verhaal van...'.
Het project vertrekt daarentegen vanuit de vragen die buurtbewoners vandaag hebben over het verleden. We schrijven samen met hen geschiedenissen, wat onderzoek met zich meebrengt. Nog meer dan verhalen of 'stories', zijn geschiedenissen niet af. We noemen ze verborgen omdat de onderzoeksvragen die de ‘herinneraars’ stellen veelal niet in boeken een antwoord vinden. Voorbeelden illustreren dit nog het best:
Herinneraars zijn geen historische allesweters of academici die de onderzoeksvragen van de verborgen geschiedenissen bepalen. Nee, het zijn nieuwsgierige buurtbewoners die veelal op een heel andere manier dan met erfgoed in de buurt actief zijn en die hun eigen verhaal en toekomstbeeld op de wijk mee betrekken in het project.
Erfgoedobjecten, archieven, dagboeken,... heel wat oud materiaal wordt door verenigingen, organisaties, buurthuizen of privé-personen bijgehouden. Niet altijd ligt vast waarom dit materiaal van belang is, of wat men ermee van plan . Maar gelukkig zijn deze 'collecties' er nog.
Zo'n waardevol historisch materiaal, dat buiten een archief, heemkring, museum of erfgoedbibliotheek wordt bewaard, krijgt het label zwerfgoed. Voor die zwerfgoed-archieven, foto-collecties en ander erfgoedmateriaal gaat erfgoedcel Gent aan de slag met de betrokkenen eigenaar en enthousiastelingen om te verzekeren dat dit erfgoed een zekere toekomst kent, en doorgegeven wordt aan een volgende generatie. Samen met de vele bewaarinstellingen in de Stad en daarbuiten bekijken we het inventariseren en het veilig onderbrengen van het erfgoed, ter plaatse of in een professionele organisatie.
Tuurlijk. Geschiedenissen zijn nooit af. Allereerst kan je de buurt (her)verkennen aan de hand van de wijkwandeplannen die we je voor elke buurt serveren.
Samen met Tina de Gendt werkt de erfgoedcel aan hapklare DIY-rapporten. Met deze Do It Yourself-samenvattingen van het onderzoek per tegel, kan je het onderzoek verder zetten of uitbreiden. Maar je kan er ook een hele andere richting mee op.
In 2023 schreef Tina De Gendt het boekje Ons Gedeeld Verleden. In 168 pagina’s lees veel meer over de methodiek van het project, de lessen die we trokken en waarom we dit project vandaag zo belangrijk vinden.
Superdiversiteit daagt onze samenleving uit. Ook de manier waarop we met het verleden omgaan is in volle verandering. Geschiedenis is geen theekransje, het is een oneindige bron voor discussie. Maar, zo betoogt Tina De Gendt met ‘Ons Gedeeld Verleden’, daarin ligt juist haar kracht. Vandaag biedt zich een fantastische opportuniteit aan om de samenleving van onderuit te versterken. De erfgoedsector hoeft daarin niet te volgen, maar kan ook een voortrekkersrol opnemen als ‘wegbereider van de democratie’. Hoe vertaalt zich dat in de erfgoedpraktijk? Wat zijn de valkuilen en de principes? Vanuit het leerproces dat De vierkante kilometer vormt, geeft Tina een aanzet tot antwoord.