Kadir Cekic en Isa Ramazan Cekic kijken samen in het familiealbum en spreken over Isa’s avontuurlijke tocht naar Gent, die hem dagenlang in Italië deden ronddolen.
Heb je nog vragen over het Gents-Turks Erfgoedtraject? Ontdek hieronder al een paar antwoorden. Staat je vraag er niet bij? Stuur dan gerust een mail naar Neslihan Dogan.
Het Gents-Turks Erfgoedtraject is een traject getrokken door Burgerplicht Gent, STAM-Stadsmuseum Gent en Erfgoedcel Gent. Jongerenorganisaties uit de Turkse diaspora in Gent gaan daarbij op een missie. Samen met hun netwerk verzamelen zij voorwerpen, verhalen en betekenissen die de Turkse migratie naar Gent illustreren. Die verzameling wordt de Turks-Gentse museumcollectie en zal voor altijd bewaard worden. Op die manier kunnen de Gentse musea de invloed, erfenis en impact van de Turkse migratie op de stad aantonen, want na meer dan 50 jaar migratie is die impact niet te ontkennen!
Die Turks-Gentse collectie willen we ook vieren aan de hand van een expo. Samen met jongeren die reeds betrokken zijn in het traject en met een groeiende groep nieuwe jongeren zullen we de resultaten en het proces tonen in het STAM-Stadsmuseum Gent. Net zoals in het prille begin van ons traject, blijven de jongeren aan zet!
Het Gents-Turks erfgoedtraject loopt voor een periode van twee jaar, dus van 2023 tot en met 2024. In 2022 liepen we echter reeds een piloottraject met de eerste vereniging, Posküder. Dat piloottraject bracht heel wat voorwerpen en verhalen naar boven. Vanaf februari 2023 gingen we voltijds aan de slag met de individuele jongerenverenigingen. Vanaf september 2023 bereiden we de groep jongeren uit naar jongeren die niet in een vereniging zitten en brengen we hen samen om naar de expo te werken eind april 2024. Daarna staat het project nog open voor nieuwe input en blijven we de banden aanhalen tussen enerzijds de jongeren, verenigingen en ambassadeurs van de Turkse gemeenschappen in de stad, en de efrgoedspelers anderzijds .
Heb je de vraag al eens omgedraaid? Wat voor erfgoed vind jij belangrijk? De Gents-Turkse collectie krijgt pas waarde door de betekenis die de erfgoed-gemeenschappen er zelf aan hechten. Dit kan materieel of immaterieel zijn. We bakenen daarnaast ook geen strakke periodes af. Alles van de jaren ’60 tot gisteren kan erfgoed zijn. Voor de thema’s maken we eenzelfde bedenking. Rituelen, wonen, werken, vrijetijd, mode, muziek: alles passeerde reeds de revue. We vinden het belangrijk dat de zoektocht open blijft. Het enig criterium is dat het voorwerp in kwestie iets vertelt over de migratie naar en het leven in Gent, en dat we er met een steeds grotere groep over kunnen babbelen, herinneringen ophalen, discussiëren en betekenis geven. De connectie met de stad vinden we natuurlijk wel heel belangrijk.
Heel veel erfgoedtrajecten in Gent komen voort uit de wil van gemeenschappen zelf om met het erfgoed aan de slag te gaan. Dat kan in heel veel organisaties, verenigingen, musea, bilbiotheken en archieven. Ook het Gents-Turks Erfgoedtraject is gegroeid vanuit een gevoel en bezorgdheid van enkele ambassadeurs in de Gents-Turkse gemeenschap. Diezelfde ambassadeurs hopen dat dit inderdaad een stapsteen mag zijn, en de deuren van musea verder kan openen. Ook om die reden volgen vele musea op, als een leerschool voor hun werking. Aarzel dan ook niet om erfgoedcel Gent aan te spreken met jouw vraag of idee.
Erfgoed gaat over vroeger, maar het gaat evenzeer over hetgeen we vandaag belangrijk vinden om voor de toekomst te bewaren. En wie beter dan de jongeren om dit voor de komende generaties te bepalen? Uiteraard doen zij dit niet alleen. Ze gaan immers op zoek bij hun grootouders en doen dit veelal met het advies van hun ouders, tantes, ooms en andere oudere familieleden. Meer dan een jongerentraject is het Gents-Turks Erfgoedtraject een intergenerationeel traject.
Naast de jongerengroepen, hebben we ook een Raad der Wijzen. Dat is een groep van 17 wijzen, Turkse Gentenaren van de 1ste of 2de generatie, die de migratie vanuit eerste hand hebben meegemaakt en dus ervaringsdeskundigen zijn. Zij staan ons bij met inhoudelijke kennis, netwerken en raad en daad. Op die manier winnen de voorwerpen en verhalen die we samen met de jongeren oprakelen aan verschillende lagen betekenissen.
In eerste instantie zijn we vertrokken vanuit bestaande jongerenverenigingen in de Turkse diaspora. Per betrokken vereniging doorliepen we een individueel traject en deelden we onze vondsten in de veilige setting van de vereniging. Maar het was altijd al de bedoeling om het traject open te trekken naar een bredere groep jongeren. Ook jongeren die in andere verenigingen zitten of helemaal geen lid zijn van een vereniging zijn van harte welkom. In de eerste fase gingen we in onze eigen netwerken op zoek naar erfgoed.
Vanaf september starten we met het jongerencollectief. In deze tweede fase verdiepen, verrijken en verbreden we het erfgoed dat we tot nu toe vonden en werken we ook naar een expo. En voor dat jongerencollectief zoeken we dus nog heel wat creatieve, kritische en enthousiaste jongeren. Kom erbij!
Het jongerencollectief krijgt de ruimte om de Turks-Gentse collectie die aan het groeien is verder te verrijken, verbreden en in vraag te stellen. Zij komen regelmatig samen om de collectie en de expo inhoudelijk en vormelijk te bespreken. Ze spelen dus de rol van curator. Hun rol leggen we ook samen verder vast. In september 2023 komen we voor het eerst samen om te brainstormen over de werkwijze, principes en doelen van het collectief.
We werden uitgenodigd in talrijke woonkamers en hoorden pakkende verhalen. Voor de Erfgoedcel Gent is het gesprek over erfgoed even belangrijk als het fysieke erfgoed op zich. Maar dit traject probeert zich net te onderscheiden van voorgaande projecten door niet alleen te praten, maar woord bij daad te voegen. We engageren verschillende partners, bundelen de krachten om iets stuctureels te doen aan de hiaten van Gentse museumcollecties. We willen de Turkse migratie voor eens en altijd zichtbaar maken in het museum. Met dit traject willen we tot een fysieke erfgoedcollectie komen die bewaard wordt en de komende jaren ingezet kan worden in talrijke tijdelijke en permanente tentoonstellingen in verschillende musea. In het verleden werden diverse inspirerende projecten ondernomen, waarin het etnisch-cultureel middenveld een heel belangrijke en leidende rol nam. Het gevolg daarvan is dat de nadruk lag op het tonen en niet zozeer op het duurzaam bewaren.
Een andere belangrijke nuance is dat de erfgoedgemeenschap aan zet blijft in dit traject. Ze zijn niet alleen getuigen, maar beslissen mee over het proces. Van de start tot het zoeken, verzamelen, beschrijven, schenken en tentoonstellen blijven de Turkse Gentenaars, die zich engageerden betrokken in het traject. Het is een traject van hen. Niet voor hen.
Natuurlijk zijn de Turkse gemeenschappen in Gent niet de enige gemeenschappen met migratie-erfgoed. Het project dient andere gemeenschappen en groepen in Gent te inspireren om hetzelfde te doen. Gent is een superdiverse, bruisende en steeds veranderende stad. We willen dat de collecties van haar musea die dynamieken representeren.
Bij het Gents-Turks Erfgoedtraject wilden we in eerste instantie weten of er wel nog erfgoed bewaard werd. Na ons piloottraject werd duidelijk dat er nog heel wat bewaard wordt. Maar ook de urgentie kwam nogmaals naar de oppervlakte. Met een ouder wordende, stervende en remigrerende eerste generatie loopt het erfgoed ook gevaar om te verdwijnen. Zo kregen we via de jongeren meermaals te horen dat heel wat voorwerpen door eerdere verhuis reeds op de stortbelt zijn geëindigd. Een beter scenario is de migratie van het erfgoed van Gent naar Turkije door een eerste generatie die naar zijn pensioen steeds vaker in Turkije gaat wonen. De voorwerpen worden dan wel bewaard, maar vinden zich nu in een verder gelegen dorp of stad, wat het zoeken niet gemakkelijker maakt.
Het doel van het Gents-Turks Erfgoedtraject is tweeledig. Enerzijds zoeken we naar erfgoed en de betekenissen erachter, anderzijds vinden we het even belangrijk dat de jongeren dit gesprek over erfgoed met hun (groot)ouders aangaan. We willen uiteindelijk eindigen met een rijke en dynamische collectie aan betekenissen. In een ideaal scenario wordt dit erfgoed geschonken aan het project opdat het in de Turks-Gentse collectie kan eindigen. Maar natuurlijk hebben de bezitters van dit erfgoed een bijzondere connectie met dit erfgoed. Het is vaak een van de enige voorwerpen die hen verbindt aan een geliefde die er niet meer is. In dat geval bieden we andere mogelijkheden aan voor deponering. Naast de schenking, is er ook de mogelijkheid tot bruikleen. De schenker kiest er dan voor om het voorwerp slechts voor beperkte tijd uit te lenen voor een bepaalde tentoonstelling. Of de samenwerking nu eindigt tot schenking of bruikleen, hoe dan ook vinden we het belangrijk om op te lijsten wie wat thuis bewaart zodat we de relaties kunnen verduurzamen. Misschien is de tijd nu nog niet rijp voor een bruikleen of schenking, maar in de toekomst wel?
Het project wordt getrokken door Burgerplicht Gent, Erfgoedcel Gent en STAM-Stadsmuseum Gent. De jeugdverenigingen die het project op het veld uitvoeren, zijn Posküder, Rede VZW, Studentenvereniging Flux, Studiebegeleiding Actief, Enderun en Ergenekon.
Natuurlijk zijn er door andere erfgoedinstelling reeds projecten in verband met migratie-erfgoed gedaan en is er heel wat expertise voorhanden over participatie en co-creatie. Onze kennispartners zijn Amsab-ISG, Industriemuseum, Huis van Alijn en Red Star Line Museum. Zij staan ons bij met hun kennis en skills, en bekijken samen met alle partners waar erfgoed haar beste toekomst kan vinden...
Het Gents-Turks Erfgoedtraject werd mede mogelijk gemaakt door een projectsubsidie van de Vlaamse Overheid.